Το έργο της συντήρησης
Η πρώτη φάση της συντήρησης έγινε στο διάστημα 1969-1971, υπό την εποπτεία του τότε εφόρου αρχαιοτήτων Νίκου Νικονάνου και τη χρηματοδότηση του Ball State University των Η.Π.Α. και του καθηγητή Γιάννη Κουμουλίδη. Τότε αποκαταστάθηκε η στέγη του καθολικού, ο πύργος και η τράπεζα. Με την πάροδο του χρόνου η στέγη παρουσίασε εκ νέου φθορές και παρατηρήθηκε εισχώρηση υγρασίας που κατέστρεφε τις τοιχογραφίες.
Εργασίες συντήρησης των τοιχογραφιών
Ακολούθησαν οι εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης, που στηρίχτηκαν στην εκτίμηση της ιστορικής αξίας του μνημείου, και στις αρχές που διέπουν τη συντήρηση για ήπιες αντιστρέψιμες επεμβάσεις.
Μετά τη στερέωση του σαθρού και αποκολλημένου υποστρώματος της ζωγραφικής επιφάνειας, έγινε η στερέωση του κονιοποιημένου η απολεπισμένου ζωγραφικού στρώματος με ακρυλικά που λυμερή. Πραγματοποιήθηκε η πλήρωση των κενών του υποστρώματος, με κονίαμα βασισμένο στον ασβέστη. Ακολούθησε ο καθαρισμός των τοιχογραφιών από τα άλατα, την αιθάλη, τη σκόνη και τους μικροοργανισμούς που είχαν επικαθήσει στη ζωγραφική επιφάνεια, αλλοιώνοντας την αισθητική των τοιχογραφιών. Αφαιρέθηκαν οι νεότερες επεμβάσεις, όπως τσιμέντα και επιχρίσματα ασβέστη, καθώς και οι επιζωγραφίσεις που αλλοίωναν το έργο. Αναδείχθηκαν οι παραστάσεις του 16ου αιώνα στον τρούλλο, οι οποίες πρίν δεν διακρίνονταν λόγω της επιζωγράφησης.
Τέλος εφαρμόστηκε η αισθητική αποκατάσταση της ζωγραφικής σε λίγες επιλεγμένες περιοχές, ώστε να δοθεί πληρέστερη εικόνα του συνόλου. Οι επεμβάσεις στόχευσαν μόνο στην προσπάθεια προβολής της υπάρχουσας ζωγραφικής και όχι στην πλήρη αποκατάστασή της.
Ακολούθησαν οι εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης, που στηρίχτηκαν στην εκτίμηση της ιστορικής αξίας του μνημείου, και στις αρχές που διέπουν τη συντήρηση για ήπιες αντιστρέψιμες επεμβάσεις.
Μετά τη στερέωση του σαθρού και αποκολλημένου υποστρώματος της ζωγραφικής επιφάνειας, έγινε η στερέωση του κονιοποιημένου η απολεπισμένου ζωγραφικού στρώματος με ακρυλικά που λυμερή. Πραγματοποιήθηκε η πλήρωση των κενών του υποστρώματος, με κονίαμα βασισμένο στον ασβέστη. Ακολούθησε ο καθαρισμός των τοιχογραφιών από τα άλατα, την αιθάλη, τη σκόνη και τους μικροοργανισμούς που είχαν επικαθήσει στη ζωγραφική επιφάνεια, αλλοιώνοντας την αισθητική των τοιχογραφιών. Αφαιρέθηκαν οι νεότερες επεμβάσεις, όπως τσιμέντα και επιχρίσματα ασβέστη, καθώς και οι επιζωγραφίσεις που αλλοίωναν το έργο. Αναδείχθηκαν οι παραστάσεις του 16ου αιώνα στον τρούλλο, οι οποίες πρίν δεν διακρίνονταν λόγω της επιζωγράφησης.
Τέλος εφαρμόστηκε η αισθητική αποκατάσταση της ζωγραφικής σε λίγες επιλεγμένες περιοχές, ώστε να δοθεί πληρέστερη εικόνα του συνόλου. Οι επεμβάσεις στόχευσαν μόνο στην προσπάθεια προβολής της υπάρχουσας ζωγραφικής και όχι στην πλήρη αποκατάστασή της.
Συντήρηση και αποκατάσταση του τέμπλου
Το τέμπλο του καθολικού χρονολογείται με επιγραφή στα 1579. Πρόκειται για ξύλινο φορέα με δύο σειρές εικόνων, με κύρια τεχνική διακόσμησης τη ζωγραφική πάνω σε υπόστρωμα προετοιμασίας.
Το τέμπλο παρουσίαζε προβλήματα μηχανικής αντοχής εξ αιτίας της προσβολής του από ξυλοφάγα έντομα. Αυτό, σε συνδυασμό με το φούσκωμα του ξύλου από την υγρασία είχε ως αποτέλεσμα εκτεταμένες ρηγματώσεις και απώλειες της ζωγραφικής επιφάνειας. Διαπιστώθηκαν ακόμη επικαλύψεις με βερνίκι το οποίο είχε οξειδωθεί αλλοιώνοντας το αισθητικό αποτέλεσμα της ζωγραφικής, καθώς και επιζωγραφήσεις, ενώ ορισμένοι από τους ορθοστάτες των δεσποτικών εικόνων είχαν αντικατασταθεί. Πραγματοποιήθηκε απεντόμωση και στερέωση του ξύλινου φορέα, με παράλληλη συμπλήρωση των κενών. Η προετοιμασία και η ζωγραφική επιφάνεια στερεώθηκαν και ακολούθησε ο καθαρισμός της ζωγραφικής από αιθάλη, βερνίκι και νεώτερες επεμβάσεις.
Το τέμπλο παρουσίαζε προβλήματα μηχανικής αντοχής εξ αιτίας της προσβολής του από ξυλοφάγα έντομα. Αυτό, σε συνδυασμό με το φούσκωμα του ξύλου από την υγρασία είχε ως αποτέλεσμα εκτεταμένες ρηγματώσεις και απώλειες της ζωγραφικής επιφάνειας. Διαπιστώθηκαν ακόμη επικαλύψεις με βερνίκι το οποίο είχε οξειδωθεί αλλοιώνοντας το αισθητικό αποτέλεσμα της ζωγραφικής, καθώς και επιζωγραφήσεις, ενώ ορισμένοι από τους ορθοστάτες των δεσποτικών εικόνων είχαν αντικατασταθεί. Πραγματοποιήθηκε απεντόμωση και στερέωση του ξύλινου φορέα, με παράλληλη συμπλήρωση των κενών. Η προετοιμασία και η ζωγραφική επιφάνεια στερεώθηκαν και ακολούθησε ο καθαρισμός της ζωγραφικής από αιθάλη, βερνίκι και νεώτερες επεμβάσεις.
Συντήρηση του πύργου
Στον πύργο του Ηγουμένου πραγματοποιήθηκε αντικατάσταση της κεραμοσκεπούς στέγης και κατασκευή νέων αρμολογημάτων στους τοίχους. Επίσης αντικαταστάθηκε η ξύλινη κλίμακα ανόδου στον όροφο, τα πατώματα, τα κουφώματα, καθώς και οι μικροί εξώστες.
Στο δάπεδο του ισογείου επιστρώθηκαν κεραμικά πλακίδια και αφέθηκε ορατό μέρος της κρύπτης που βρέθηκε κατά τις εργασίες με την τοποθέτηση μεταλλικής εσχάρας και γυάλινων πλακιδίων.
Αποκαταστάθηκε η παλαιά είσοδος στην ανατολική πλευρά, ενώ παράλληλα φράχθηκε με λιθοδομή η δυτική είσοδος, που είχε διανοιγεί στη δεκαετία του 1980.
Στο μικρό παρεκκλήσι του ορόφου συντηρήθηκαν οι τοιχογραφίες, που παρουσίαζαν αποκολλήσεις, ρωγμές και νεώτερα επιχρίσματα τσιμεντοκονίας και κατασκευάσθηκε νέο ξύλινο λιτό τέμπλο, στη θέση του παλαιού που είχε καταστραφεί.
Στον πύργο του Ηγουμένου πραγματοποιήθηκε αντικατάσταση της κεραμοσκεπούς στέγης και κατασκευή νέων αρμολογημάτων στους τοίχους. Επίσης αντικαταστάθηκε η ξύλινη κλίμακα ανόδου στον όροφο, τα πατώματα, τα κουφώματα, καθώς και οι μικροί εξώστες.
Στο δάπεδο του ισογείου επιστρώθηκαν κεραμικά πλακίδια και αφέθηκε ορατό μέρος της κρύπτης που βρέθηκε κατά τις εργασίες με την τοποθέτηση μεταλλικής εσχάρας και γυάλινων πλακιδίων.
Αποκαταστάθηκε η παλαιά είσοδος στην ανατολική πλευρά, ενώ παράλληλα φράχθηκε με λιθοδομή η δυτική είσοδος, που είχε διανοιγεί στη δεκαετία του 1980.
Στο μικρό παρεκκλήσι του ορόφου συντηρήθηκαν οι τοιχογραφίες, που παρουσίαζαν αποκολλήσεις, ρωγμές και νεώτερα επιχρίσματα τσιμεντοκονίας και κατασκευάσθηκε νέο ξύλινο λιτό τέμπλο, στη θέση του παλαιού που είχε καταστραφεί.
Ανακατασκευη των παλαιών κελλιών
Το 2023 άρχισε η ανακατασκευή της νοτιοανατολικής πτέρυγας, έργο που ακόμη βρίσκεται σε εξέλιξη και χρειάζεται την στήριξή σας.
Το 2023 άρχισε η ανακατασκευή της νοτιοανατολικής πτέρυγας, έργο που ακόμη βρίσκεται σε εξέλιξη και χρειάζεται την στήριξή σας.
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ
7η ΕΦΟΡΕΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ
7η ΕΦΟΡΕΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ